Voetgangersbeleid uitvoeren met het handboek in de hand

Vincent Meijers is senior beleidsmedewerker Openbare Ruimte bij de gemeente Nijmegen, met Toegankelijkheid als belangrijk dossier. Hij legt uit hoe hij betrokken is geweest bij de ontwikkeling van de kennis over de kwaliteitseisen aan looproutes en hoe zijn gemeente invulling geeft aan het voetgangersbeleid.

Samen snel wijzer worden

Doordat Vincent Meijers zich sterk richt op toegankelijkheid binnen de gemeente, komt hij ook veel andere partijen binnen de organisatie tegen: “Mijn werk is een grote gemeentelijke uitdaging. Daarom bied ik Nijmegen graag aan als pilotgemeente bij nieuwe initiatieven. CROW had al richtlijnen voor toegankelijkheid en daar was ik heel blij mee. Daarom heb ik mijzelf ook beschikbaar gesteld voor de werkgroep die de kennis over de kwaliteitseisen aan looproutes heeft ontwikkeld. Ik geloof erin om samen op te trekken, omdat we met gezamenlijke kennis snel wijzer worden en we deze kennis bovendien in de praktijk kunnen toepassen binnen onze gemeente.”

Handboek met normen

Toen Vincent Meijers in 2014 begon in zijn huidige functie, was zijn eerste opdracht het maken van een Handboek Toegankelijkheid. Er was namelijk nog geen beleid voor op dat moment. “Ik ben daar toen mee aan de slag gegaan samen met de doelgroep. We zijn letterlijk met een groep mensen, waaronder gehandicapten, slechtzienden en ouderen, de stad door gegaan. Daarbij hebben we de richtlijnen van CROW vertaald naar Nijmegen en de ideeën van de doelgroep daarin meegenomen. Vervolgens hebben we van de richtlijnen normen gemaakt voor de gemeente Nijmegen. Die hebben we vastgelegd in het Handboek Nijmegen Toegankelijk, dat sinds 2016 gebruikt wordt. In het eerste deel leggen we de achtergrond van het beleid uit en in het tweede deel staan alle normen die onze aannemers moeten hanteren.”

Voetgangersbeleid is core business

Een norm is iets dwingender dan een richtlijn. Maar met goede argumentatie kan er soms best afgeweken worden van een norm, aldus Vincent Meijers: “Als gemeente hebben we echt wel begrip voor goede argumenten. Het moeilijke deel van voetgangersbeleid is iedereen meekrijgen in de visie. Vandaar dat we een mooi boekje hebben gemaakt. Dat is heel praktisch, heel duidelijk en ook geschikt als marketing binnen onze eigen afdelingen. Heel grappig: nooit is iemand het ermee oneens als ik erover vertel. Iedereen wordt ouder en begrijpt dat toegankelijkheid, met name voor voetgangers, behoort tot de core business van elke gemeente. Zeker nu ouderen langer zelfstandig thuis blijven wonen en ook op latere leeftijd nog heel actief zijn. Als gemeente wil je inclusief zijn: iedereen moet overal aan mee kunnen doen. Daar speelt voetgangersbeleid een grote rol in. We moeten feitelijk de puzzel oplossen van de voordeur tot aan de voorziening. Of dat nu een winkel, zorginstelling of filmhuis is.”

Theorie vertalen naar praktijk

De vertaling van de theorie naar de praktijk is het grootste struikelblok op dit beleidsgebied, zo vertelt Vincent Meijers: “Er zit een gat tussen wat je op papier bedenkt en de werkelijkheid buiten. Het is ook niet zwart/wit, het is altijd maatwerk en gaat uit van de bestaande stad. Bovendien moeten we slim omgaan met het beschikbare budget. Het beleid op dit gebied is vrij eenvoudig. We zijn continue bezig met het opnieuw inrichten van de straten in stad en doen dit op een toegankelijke manier. Je ziet ook echt dat het gebeurt in de praktijk, er wordt goed nagedacht over looproutes. Zowel in woonwijken als in het centrum. Maar toch kun je niet altijd alle normen hanteren. Als je optrekt met mensen met een functiebeperking, leer je daar enorm veel van. Dat hielp ons als gemeente om de theorie beter te vertalen naar de praktijk.”

Veranderende functie stadscentra

Er komt steeds meer aandacht voor lopen, constateert Vincent Meijers: “Dat is ook niet verwonderlijk, want in principe is lopen de moeder van alle mobiliteit. Zelfs als je veel autorijdt, loop je altijd eerst naar je auto. Daarnaast verandert de functie van veel stadscentra van winkelstad naar entertainmentstad. Er werken nu meer mensen in de stadshoreca dan stadswinkels. Als gevolg van deze veranderingen ontwikkelt het voetgangersgebied zich ook steeds meer. Dat is ook in Nijmegen zeker het geval. Ik ben blij dat onze gemeente hier goed op inspeelt.”

Beeldmeetlatten

In de eerste werkgroep waarin Vincent Meijers samen met CROW zat, werd onderzocht hoe mensen lopend naar hun bestemming komen: “Tijdens de reizen die we maakten met mensen die een functiebeperking hebben, kwamen we best wat obstakels tegen. En die zijn weer anders voor iedere beperking. Sterker nog: die verschillen per persoon. Daarom valt er over elke tegel te discussiëren en kwamen er enorme tabellen uit met aanbevelingen. Maar op dat detailniveau valt niet te werken. Daarom is de informatie geconcentreerd. Daarnaast kwam CROW met een geniale ingeving, namelijk het werken met beeldmeetlatten. Die gebruiken ze in de reinigingssfeer om de kwaliteitsniveaus visueel aan te geven, maar die zijn ook voor toegankelijkheids- en voetgangersbeleid heel geschikt.”

Beter eindresultaat door te polderen

Met de kennis over kwaliteitseisen voor looproutes in de Kennismodule Voetgangers van CROW en het Handboek Nijmegen Toegankelijk in de hand, kan Vincent Meijers nu heel eenvoudig bouwtekeningen beoordelen en overleggen met aannemers: “Het blijft altijd een kwestie van polderen, want zoals gezegd is niet alles zwart/wit. Ook al kost het tijd en dus geld om er goed over na te denken, ik vind dat zeker de moeite waard, want het eindresultaat wordt er echt beter van. Kwetsbare doelgroepen hebben niets aan half werk, daarom is het belangrijk om de uitwerking zo goed mogelijk te doen. Wat we moeten doen, dat weten we inmiddels wel. Maar hoe we dat moeten doen, is steeds weer afhankelijk van de situatie. Zo blijft het ook elke keer weer interessant.”

Wil je stappen zetten op het gebied van voetgangersbeleid? Bekijk onze themapagina vol handvaten en inspiratie.